De actie Gezonde Lucht in Westerpark staat in de ijskast.

Lakens tegen vuile lucht

Wie wie er een laken buitenhangen tegen vieze lucht en fijnstof in onze buurt? Kan ook tegen de gevel.

honderd kilometer rijden

Op de A10 West mogen automobilisten vanaf juli 2012 honderd kilometer rijden in plaats van tachtig kilometer.

 Verkeersminister Melanie Schultz van Haegen vindt dat de effecten van de snelheidsverhoging voor luchtvervuiling en geluidsoverlast te verwaarlozen zijn. De gemeente Amsterdam en de bewoners van stadsdeel West zijn het niet met de verhoging eens en vinden dat de lasten de baten overstijgen.

Dinsdag 5 februari ging AT5 daarover in gesprek met voor- en tegenstanders van de stelling.

Er zit een luchtje aan de stad

Uit Grenzeloos 121, januari 2013 (http://issuu.com/grenzeloos/docs/grenzeloos_121)

Abstract

The World Health Organization estimates that particulate matter (PM) air pollution contributes to approximately 800,000 premature deaths each year, ranking it the 13th leading cause of mortality worldwide. However, many studies show that the relationship is deeper and far more complicated than originally thought. 

PM is a portion of air pollution that is made up of extremely small particles and liquid droplets containing acids, organic chemicals, metals, and soil or dust particles. PM is categorized by size and continues to be the fraction of air pollution that is most reliably associated with human disease. PM is thought to contribute to cardiovascular and cerebrovascular disease by the mechanisms of systemic inflammation, direct and indirect coagulation activation, and direct translocation into systemic circulation. 

The data demonstrating PM's effect on the cardiovascular system are strong. Populations subjected to long-term exposure to PM have a significantly higher cardiovascular incident and mortality rate. Short-term acute exposures subtly increase the rate of cardiovascular events within days of a pollution spike. The data are not as strong for PM's effects on cerebrovascular disease, though some data and similar mechanisms suggest a lesser result with smaller amplitude. Respiratory diseases are also exacerbated by exposure to PM. PM causes respiratory morbidity and mortality by creating oxidative stress and inflammation that leads to pulmonary anatomic and physiologic remodeling. 

The literature shows PM causes worsening respiratory symptoms, more frequent medication use, decreased lung function, recurrent health care utilization, and increased mortality. PM exposure has been shown to have a small but significant adverse effect on cardiovascular, respiratory, and to a lesser extent, cerebrovascular disease. These consistent results are shown by multiple studies with varying populations, protocols, and regions. 

The data demonstrate a dose-dependent relationship between PM and human disease, and that removal from a PM-rich environment decreases the prevalence of these diseases. While further study is needed to elucidate the effects of composition, chemistry, and the PM effect on susceptible populations, the preponderance of data shows that PM exposure causes a small but significant increase in human morbidity and mortality. 

Most sources agree on certain “common sense” recommendations, although there are lonely limited data to support them. Indoor PM exposure can be reduced by the usage of air conditioning and particulate filters, decreasing indoor combustion for heating and cooking, and smoking cessation. Susceptible populations, such as the elderly or asthmatics, may benefit from limiting their outdoor activity during peak traffic periods or poor air quality days. These simple changes may benefit individual patients in both short-term symptomatic control and long-term cardiovascular and respiratory complications.

Jonathan O. Anderson, 

Josef G. Thundiyil, 

Andrew Stolbach, 

Clearing the Air: A Review of the Effects of Particulate Matter Air Pollution on Human Health, Journal of Medical Toxicology, June 2012, Volume 8, Issue 2, pp 166-175

De tunnel, de crisis en 't verkeer

In de Spaarndammerbuurt is het vooral de tunnel die de gemoederen bezig houdt als het gaat om vervuiling door verkeer. Zie daarvoor Kaaldammer. De tunnel is integraal onderdeel bij de aanleg van een nieuwe wijk in de Houthavens. In het Parool van afgelopen dinsdag:

AMSTERDAM - Het aanleggen van de Houthaven, een nieuwe wijk in Amsterdam-West met tweeduizend woningen en zeventig woonboten, staat op losse schroeven. De belangrijkste investeerders komen niet over de brug of trekken zich terug.

 De twee pijlers onder de bouw van de wijk, 'een geluidsmuur' van een rij huizen tegen het lawaai van het naburige industrieterrein, en een tunnel, laten op zich wachten. De geluidsmuur komt er voorlopig niet nu één van de belangrijkste ontwikkelaars, Stadgenoot/Kristal, zich uit de Houthaven heeft teruggetrokken. De gemeente wil op haar beurt geen tunnel bouwen omdat er nog geen inkomsten uit grondverkoop voor de wijk tegenover staan.

De tunnel moet de verkeersdrukte op de Spaarndammerdijk terugdringen en de Houthaven via een park boven de tunnel met de Spaarndammerbuurt verbinden.

De problemen stapelen zich op omdat na Stadgenoot ook andere corporaties het voor gezien houden. Rochdale heeft zich teruggetrokken. De positie van Ymere is onzeker. Een woordvoerder: "Wij hebben ontwikkelrechten voor de buurt. Maar harde verplichtingen zijn er niet."

De Key is ook terughoudend. Een woordvoerder zegt pas later duidelijkheid te kunnen verschaffen; van het toezeggen van investeringen is in elk geval geen sprake, zegt hij.

De partner van Stadgenoot, ontwikkelaar Synchroon, wil de bouw volgens projectleider Erik Meijer van Synchroon nu geheel op eigen kracht doorzetten. De plannen hiertoe moeten volgens Meijer echter nog wel worden uitgewerkt.

Co Stor, projectleider van de gemeente Amsterdam voor de wijk Houthaven, blijft hoop houden. Hij wil nog deze week met Synchroon - voormalige partner van Stadgenoot - een akkoord sluiten.

Pas als dat rond is, kan het maken van plannen doorgaan voor de ontwikkeling van Blok Nul. Dat is een deel met zelfbouwers, dat het grootste deel van de geluidsmuur vormt. Veel hangt af van de vraag of de zelfbouwers financiering kunnen krijgen. Het eerste woonblok in Blok Nul met vijftig woningen moet in 2014 opgeleverd worden.

Vorig jaar zou met de bouw van de tunnel begonnen worden, maar daar is niets van terechtgekomen. Projectleider Stor zegt dat in december is besloten de bouw van de tunnel opnieuw uit te stellen. De bouw is vooralsnog weer met een jaar extra opgeschort.

De tunnel is cruciaal binnen het project. Het onder de grond brengen van het verkeer geldt als voorwaarde om deze wijk te mogen bouwen. Met het zand van de uitgegraven tunnel zou op de kop van de Spaarndammerstraat een park worden aangelegd, dat de nieuwe wijk met de Spaarndammerbuurt en Westerpark moet verbinden.

Onduidelijkheid bestaat ook over gebouw Pontsteiger, de 'landmark' op de kop van de haven van de Houthaven. Pontsteiger werd door de gemeente voorgesteld als blikvanger van de wijk, die zelfs de imposante Silodam in zijn schaduw zou moeten zetten. Deze maand zou de gemeente meer details bekendmaken, maar alle besluiten zijn, aldus Stor van de gemeente, opnieuw door Amsterdam uitgesteld, ditmaal tot maart.

In december werd bekend dat er bij Blok Nul een asielzoekerscentrum in de Houthaven zou komen. Niet iedereen was daar blij mee, omdat huizenkopers vrezen nog moeilijker financiering te kunnen krijgen als deze instelling er komt.

Donderdag kwamen de zelfbouwers van de Houthaven bij elkaar. Stor bespeurde er nog steeds veel enthousiasme. Ook signaleert hij belangstelling van veel private investeerders. "Het is een mooie plek in de stad. Corporaties hebben het moeilijk, maar private investeerders willen hier graag investeren."

De Houthaven is een nieuw paradepaardje van de gemeente Amsterdam. De wijk komt aantrekkelijk dicht bij de stad te liggen. Aansluiting met de naastgelegen Spaarndammerbuurt is relatief eenvoudig, als de tunnel en het erboven gelegen park er zijn.

Als er één plek is waar vastgoedexperts verwachten dat nieuwbouw ondanks de crisis mogelijk is, is dat de Houthaven. Met de bouwplannen heeft Amsterdam al een prestigieuze Europese prijs gewonnen. Dat leverde de stad in juli 2012 1,5 miljoen euro subsidie op.

Er hangt een vies luchtje in Nederland

Amsterdam. Als de lucht vuil is, gaat zijn hart tekeer en wordt hij kortademig. Jo Rodolf woont in de wijk Wittevrouwenveld in Maastricht, vlakbij een drukke autoweg. Metingen over de luchtkwaliteit zijn er niet. Rodolf: ,,Ik heb eigenlijk geen metingen naar luchtkwaliteit nodig om te weten wanneer de lucht vuil is. Dan begin ik vanzelf te piepen. Van de zes mensen in onze hoek van de straat zijn er vijf hartpatiënt. Ik sluit niet uit dat dit met het autoverkeer te maken heeft."

Maastricht is een van de steden in Nederland waar inwoners klagen over luchtvervuiling. De stad ligt in een dal en vieze lucht kan moeilijk weg, vertelt voorzitter Paul Rutten van Klaor Loch, een stichting die zich sterk maakt voor schonere lucht in Zuid-Limburg. Bovendien is het industriegebied van Luik nabij. Als het ook nog eens zonnig en windstil is, zoals ruim een week geleden, hangt er smog boven de stad. ,,Funest voor ouderen, maar ook voor kinderen."

Officieel wordt de lucht in Nederland steeds schoner. 'Voor het grootste deel van het land is de luchtkwaliteit sterk verbeterd in de afgelopen jaren. Dat komt de gezondheid van de bevolking ten goede', schreef staatssecretaris Mansveld (Milieu, PvdA) onlangs aan de Tweede Kamer. Met onmiddellijk daarna in de brief de kanttekening dat in gebieden met veel intensieve veehouderij en in de grote steden de problematiek ,,behoorlijk hardnekkig" is.

Dat mag je wel zeggen. Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer drieduizend mensen vroegtijdig door blootstelling aan fijnstof en ozon*. 'Alle beleidsinspanningen ten spijt is de Nederlandse luchtkwaliteit bijvoorbeeld gemeten naar de fijnstofconcentraties van matige tot slechte kwaliteit', schreef eerder het Planbureau voor de Leefomgeving. Onder meer door de vele auto's in een dichtbevolkt land 'behoort de geschatte levensduurverkorting als gevolg van fijnstof tot de hoogste in Europa'.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO mag er jaarlijks gemiddeld maximaal 20 microgram fijn stof per kubieke meter in de lucht zitten. De Europese Unie hanteert een norm van 40 microgram. ,,Die norm is dus ongezond", stelt een woordvoerder van het Longfonds. Zelfs deze Europese norm haalt Nederland niet. Nederland heeft uitstel gekregen om aan de normen voor fijnstof en stikstofdioxide te voldoen. Behalve een gemiddelde norm van 40 microgram is er een norm dat ter bescherming van de gezondheid niet vaker dan 35 keer per jaar meer dan 50 microgram fijnstof per kubieke meter in de lucht mag zitten. Dat wordt niet overal gehaald.

Daar komt nog iets bij. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meet op ongeveer zestig plaatsen de luchtkwaliteit in Nederland. Hoe schoon de lucht in de rest van Nederland is, wordt derhalve niet gemeten maar berekend. Maar die berekeningen worden gemaakt op basis van gegevens van gemeenten en andere wegbeheerders. En zijn die betrouwbaar? ,,Ondanks de consistente aanpak hebben de berekeningen voor toekomstige jaren een relatief grote onzekerheid, vooral doordat de kwaliteit van de invoergegevens niet bekend is", rapporteerde het RIVM .

Gemeenten en wegbeheerders zoals provincies en Rijkswaterstaat hebben er belang bij de luchtkwaliteit op papier goed voor te stellen, om te voorkomen dat bij overschrijdingen van de normen een bouwproject niet door kan gaan. ,,Daarom wordt er met die gegevens ontzettend gesjoemeld", stelt Kees van Oosten, een bekend actievoerder uit Utrecht die al diverse keren heeft geprocedeerd voor inwoners van steden. ,,Er is geen controle op het flatteren van de gegevens." Volgens het ministerie van Infrastructuur en Milieu valt het mee. ,,Vanuit het oogpunt van transparantie zijn alle ingevoerde verkeersgegevens in de monitoringstool openbaar en voor ieder inzichtelijk", reageert het departement. ,,Daarnaast houden de overheden de gegevens in de gaten en verwerken we nieuwe inzichten. "

Er is sprake van smog als schadelijke stoffen zoals ozon, fijn stof, stikstofdioxide en zwaveldioxide zich ophopen bij zonnig en windstil weer. In België bijvoorbeeld worden al bij matige smog maatregelen genomen, zoals waarschuwingen en snelheidsverlagingen op de snelwegen. Nederland doet dat niet. Pas bij ernstige smog, een dagelijks gemiddelde van 200 microgram fijn stof, vindt Nederland smog gevaarlijk.

Levensduurverkorting in Nederland als gevolg van fijnstof behoort tot de hoogste in Europa
'Fijnstof' komt van de Duitse term Feinstaub waarmee alle in de lucht zwevende stofdeeltjes kleiner dan 10 micron (0,01 mm) worden aangeduid. Fijn stof kan longkanker veroorzaken, maar ook de werking van het hart dramatisch beïnvloeden. Ozon in de lucht neemt toe door vuile lucht, krachtige zon en hoge temperaturen. Het gas tast in hoge concentraties de longfunctie aan.

Arjen Schreudern (Redacteur Natuur & Milieu), NRC.NEXT, 5 februari 2013 dinsdag