Oud Nieuws: Sproeien tegen fijnstof

Het Parool, 17 juli 2008, Maarten Kolsloot 

De Amsterdamse lucht zit vol fijnstof. Sinds deze week rijdt een sproeiwagen rondes door de stad om te voorkomen dat de schadelijke, zwevende deeltjes worden ingeademd.

1 Waar en wanneer wordt gesproeid?

Bij hogere temperaturen ligt te veel fijnstof op de weg en worden de normen overschreden. Twee dagen van tevoren bepaalt de projectleider van TNO samen met IVV en klimaatbureau Amsterdam of moet worden gesproeid. Dat gebeurt met meetapparatuur op de Jan van Galenstraat, die elk uur een meting doet. De wagen maakt drie rondes; om vijf uur 's ochtends, twaalf uur 's middags en vijf uur 's avonds krijgen Spaarndammerdijk, Tasmanstraat, Prins Hendrikkade, Zeilstraat, Jan van Galenstraat, Stadhouderskade en Weesperstraat een sproeibeurt.

2 Is gewone regen niet genoeg om de deeltjes uit de lucht te houden?
Verkeersmedewerker Ivo Stumpe van Milieudefensie betoogt dat de hoeveelheid fijnstof in de lucht bij proeven in Duitsland en Noorwegen kleiner was als de wegen waren besproeid, vooral in droge perioden. Bij nat weer zorgt de regen al voor de afvoer. Maar ook dan rijdt de sproeiwagen in Amsterdam. Een woordvoerder van de gemeente: "We kijken in deze proef of onze aanpak meer effect heeft dan de regen. Dat zal uit de metingen blijken."

3 Worden ook de fijnste stofdeeltjes gevangen?
Stofdeeltjes kleiner dan tien micrometer (een micrometer is een duizendste millimeter) zijn het schadelijkst voor de gezondheid. Die deeltjes dringen makkelijker tot in de longen door. Grove deeltjes worden in de neus opgevangen. Natgespoten wegen houden met name grovere stofdeeltjes vast. Kleine fijnstofdeeltjes worden moeilijker door water gevangen. Die komen alsnog in de longen terecht.

4 Tijd voor nieuwe normen?
De fijnstofnormen zijn in 2001 ingevoerd. Vanaf 2015 gelden nieuwe richtlijnen: dan worden deeltjes tot 2,5 micrometer aangepakt.

5 Werkt sproeien?
Deskundigen benadrukken dat sproeien alleen kan helpen als het onderdeel is van een pakket aan maatregelen. Dat heeft de gemeente ook bedacht. Zo rijden er schonere bussen, moeten meer auto's aan een roetfilter en komt er mogelijk een milieuzone waarbij vervuilende auto's niet meer binnen de Ringweg mogen rijden. Allemaal onderdeel van het Actieplan Luchtkwaliteit uit 2006. Doel is in 2010 aan de Europese normen te voldoen. Veel fijnstof waait overigens met oostenwind ons land binnen.

Vuile lucht verziekt leven in grote stad (bericht uit 1996)

Het Parool, 9 februari 1996

(Van onze verslaggevers) BRUSSEL/AMSTERDAM - De Europese Commissie wil snel maatregelen treffen tegen luchtverontreiniging, die met name in grote steden tot sterfte leidt. Volgens de Commissie is niet aangetoond dat mensen rechtstreeks overlijden aan luchtverontreiniging, maar wel staat het vast dat mensen die al aan hart- en vaatziekten of ziekten aan de luchtwegen lijden, daardoor eerder sterven.

In opdracht van de Europese Commissie hebben onderzoeksinstituten in heel Europa drie jaar lang gewerkt aan het vergelijken van sterftecijfers in vijftien Europese steden. 'Het geven van cijfers over de relatie tussen luchtverontreiniging en ziekenhuisopnamen is op Europees niveau nog niet mogelijk,' zegt J. Schouten van de vakgroep gezondheidswetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen, die aan het onderzoek meewerkt.

Eerder deed Schouten op verzoek van het ministerie van Vrom onderzoek in Nederland. 'Op grond daarvan concludeerden we dat jaarlijks ongeveer vijftienhonderd mensen met spoed naar het ziekenhuis moeten als gevolg van de aanwezigheid in de lucht van fijn stof,' zegt hij.

Onderzoekers van de GG en GD in Amsterdam stelden eerder vast dat de sterfte in de stad met gemiddeld zes of meer procent stijgt, als de concentraties aan fijn stof in de lucht oplopen.

De Nederlandse Gezondheidsraad alarmeerde minister Borst van Vrom enkele maanden geleden met een rapport, waarin werd gesteld dat fijn stof in de lucht jaarlijks tot 4900 vervroegde sterfgevallen en meer dan tienduizend ziekenhuisopnames leidt. Plaatsvervangend algemeen secretaris W. Passchier van de Gezondheidsraad zegt dat met de conclusies uit het eigen rapport voorzichtig moet worden omgesprongen. 'We hebben geadviseerd nader onderzoek te doen, omdat oorzaak en gevolg niet voldoende duidelijk zijn. Als op een bepaalde dag meer fijne stofdeeltjes in de lucht hebben gezeten, sterven de volgende dag meer mensen dan anders. Het gaat dan nooit om mensen in de bloei van hun leven, maar om degenen die misschien anders twee of drie dagen later zouden zijn overleden,' zegt Passchier.

Het Europese onderzoek is niet voltooid. Maar dezer dagen kwamen de betrokken instanties - waaronder het Rijksinstituut voor Milieuhygiene en Volksgezondheid (RIVM) in Bilthoven en de Wageningse Landbouwuniversiteit - in Brussel bijeen om hun bevindingen in elkaar te schuiven.

De luchtverontreiniging is het ergst in de Poolse steden Krakau, Poznan, Lodz en Wroclaw. Op sommige onderdelen wordt de hoge vervuiling daar nog overtroffen door die in Milaan en Athene. In vergelijking met die steden valt het in Amsterdam en Rotterdam nog mee.

In Nederland neemt de luchtvervuiling door benzeen af als gevolg van het toenemend aantal katalysatoren in auto's, zegt onderzoeker Karel van Velze. Daar staat tegenover dat het aantal auto's toeneemt, waardoor het effect wordt geremd. Vooral fijne stofdeeltjes uit auto's, fabrieken, en vuilverbranders leiden tot veel gezondheidsproblemen. Ook het toenemende (diesel-)vrachtverkeer draagt bij aan luchtverontreiniging.

Europees commissaris Ritt Bjerregaard (milieu) wil strengere eisen voor de uitstoot van kooldioxide en andere verontreinigende stoffen door auto's. De bedoeling is dat er een Europese 'auto voor morgen' komt. Volgens de jongste Europese bevindingen is vaak tachtig procent van de luchtverontreiniging in steden te wijten aan auto's. In Californie wordt gewerkt aan auto's die helemaal geen uitstoot van verontreinigende stoffen meer veroorzaken.

Stof en roetdeeltjes komen veelal uit het buitenland, waardoor alleen een Europese aanpak soelaas biedt, aldus Bjerregaard.

Zij wil ook strengere Europese limieten voor zwaveldioxide, stikstofdioxide, fijnstof en lood. Daartoe zullen ook de Nederlandse eisen worden aangescherpt. De Franse regering eist dat oliemaatschappijen nog voor het jaar 2000 brandstoffen van plantaardige oorsprong verwerken in hun benzine en dieselolie. Koolzaad heeft de voorkeur als basis van alternatieve brandstof.

De Franse premier Alain Juppe kondigde dit nieuws gisteren aan op een landbouwbeurs. Zo hoopt regering in Frankrijk de luchtvervuiling in de grote steden terug te dringen.

Met stip binnen in top-10 mondiale doodsoorzaken: luchtvervuiling

De Amerikaanse stad Los Angeles gehuld in smog. AP / Nick Ut door Niels Posthumus
NRC.nl 23 december 2012, 14:00

WETENSCHAP Misschien vind je de opwarming van de aarde geen probleem. Een recent artikel in het tijdschrift The Lancet geeft echter wel een andere reden om je zorgen te maken over luchtvervuiling: we gaan er op grote schaal aan dood. Het is al één van de tien belangrijkste doodsoorzaken ter wereld.
Luchtvervuiling zorgde er in 2010 voor dat maar liefst 3,2 miljoen mensen vroegtijdig stierven. Dat is bijna twee keer het aantal mensen dat hetzelfde jaar overleed aan de gevolgen van hiv/aids. Het is bovendien fors meer dan tien jaar eerder, toen het aantal luchtvervuilingsdoden nog op 800.000 lag.

AZIË HET ZWAARST GETROFFEN
De meeste doden door luchtvervuiling vallen in Azië (65 procent). Dat is bovendien het werelddeel waar de economieën de komende jaren het hardst zullen groeien, met alle extra vervuiling van dien en nog weer meer slachtoffers. Niet gek dus dat luchtvervuiling de snelste stijger is op de lijst met belangrijkste doodsoorzaken ter wereld.

Vervuilingsdeeltjes doden ons doordat ze erg klein zijn en diep in onze longen kunnen doordringen, legt David Petit van het Natural Resources Defense Council uit aan het Amerikaanse Time magazine. Vanuit de longen komen de giftige deeltjes vervolgens in onze bloedbaan terecht. Ook geen goed nieuws. Al met al veroorzaken ze onder meer longkanker, astma en hartziekten.

De top-10 van meest vervuilde steden ter wereld:
80 KILOMETER PER UUR RIJDEN VOOR EEN BETERE GEZONDHEID Maar niet alleen in Azië, ook in Westerse steden is luchtvervuiling een probleem. Wie langs een drukke verkeersader als de A10 in Amsterdam woont, neemt een gezondheidsrisico. En daar niet alleen. Wilmer Heck schreef eerder dit jaar al in nrc.next:
“Op de uitstoot van de verschillende typen fijnstof scoort Nederland niet extreem hoog, vaak net bovengemiddeld. Maar Natuur en Milieu schrijft terecht dat de gezondheidsschade door fijnstof uitgedrukt in een verminderd aantal levensjaren in Nederland wel flink bovengemiddeld is. Dit komt doordat in het dichtbevolkte Nederland ook buiten de grote steden veel mensen langs wegen wonen. Het RIVM schat dat 2.090 Nederlanders in 2008 voortijdig zijn overleden aan de gevolgen van het inademen van fijnstof rond autowegen.”
In de meeste Westerse steden is de luchtkwaliteit de laatste dertig jaar gemiddeld echter schoner geworden. Dat komt vooral door meer regulering (bijvoorbeeld het feit dat we op de A10 delen van de dag nog maar 80 kilometer per uur mogen rijden) en door voortschrijdende technologie die maakt dat onze auto’s en fabrieken minder uitstoot produceren.

IRAANSE STEDEN HET MEEST VERVUILD
Hecht je aan je gezondheid, dan kun je beter niet op vakantie gaan naar Iran. Vier van de tien steden met de meeste luchtvervuiling vind je in dat land. Verder staan steden uit India (2), Botswana, Mongolië en Pakistan (2) in de top-10. De meest gezonde steden zijn: Reykjavik, Wenen, Sydney en Zürich.

Luchtvervuiling is dus voornamelijk een probleem in economisch minder bedeelde landen. Echter, met name juist in minder bedeelde landen in opkomst.

Ironisch genoeg verergert de luchtvervuiling eerst als arme landen rijker worden. Met extra geld komt ook extra vervuiling. Dat blijft zo tot landen uiteindelijk zo rijk zijn dat ze het geld hebben om zichzelf beter tegen uitlaatgassen te beschermen. Op veel plekken in Afrika, Latijns-Amerika en Azië kan het echter nog wel even duren voordat die mate van rijkdom is bereikt.

Die hinderlijke en ongezonde file

"In de verte rijdt een trein.
Vliegensvlug naar huis."

In de Van Diemenstraat, naast een school, een speeltuin en een kantorencomplex staat iedere dag een file. De weg ligt aan beide zijden tussen bebouwing waardoor de vervuiling lang blijft hangen. Files zijn niet alleen hinderlijk, maar ook ongezond. Zeker in een woonwijk.

Actie in uw wijk (pagina Milieudefensie folder)

Vervuilde lucht is slecht voor u!

De uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide door industrie en verkeer vormt een bedreiging voor de gezondheid van mens en dier, met name in de Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt.

door Kimbel Bouwman, Staatskrant november 2012

In maart van dit jaar werd een 38-jarige vrouw die al 15 jaar aan de Van Diemenstraat woont door een longembolie getroffen. Longziekten en luchtverontreiniging kennen een significant verband, ofschoon minder dan roken. Een onderzoeksrapport van de Rekenkamer naar het luchtkwaliteitsbeleid stelt vast dat de  gemeente Amsterdam de lucht in de stad niet zo schoon krijgt als dat van Europa voor 2015 zou moeten, en zeker niet zo schoon als dat voor de gezondheid van de burger het beste zou zijn. De effecten van landelijke en gemeentelijke maatregelen vallen tegen. In het Bestemmingsplan Spaarndammers en Zeehelden, waarin het bouwen en wonen in West onder de loep wordt genomen, staat dat de Van Diemenstraat tot het  Hoofdnet Auto behoort en kan worden aangemerkt als stadsstraat, waar naast auto’s ook ruimte is voor fietsers en voetgangers. De grote verkeersdruk die er heerst wordt zo mogelijk in de toekomst nog groter. Bij nieuwbouw wordt er gestreefd naar het vrijmaken van een breder straatprofiel. Bij de bouw van brede school De Zeeheld is hier al rekening mee gehouden.

Auto’s steeds schoner
Stadsdeelambtenaar René van Kuyk stelt in een brief naar aanleiding van een bewonersavond op 2 juli over de Zuiderspeeltuin aan het Barentszplein dat het op langere termijn goed komt met fijnstof aangezien de  auto’s steeds schoner worden. Hetzelfde argument heeft portefeuillehouder Dirk de Jager (GroenLinks) op  9 maart gebruikt bij een informatiebijeenkomst over de aanleg van de Spaarndammertunnel die in 2014 van start zal gaan. Mede op basis van een GGDadvies heeft de stadsdeelpolitiek gekozen om de scheidingswand in het ontwerp Barentszplein/Zuiderspeeltuin niet meer op te nemen. Het schrappen van de wand is overigens geen bezuinigingsmaatregel. Bij de in- en uitgang van de tunnel zullen wel vier meter hoge wanden worden geplaatst, maar geen filters worden aangebracht.

Sluipmoordenaars
Buurtbewoner Arthur Boddéus is inmiddels een campagne gestart via Vereniging Milieudefensie waarbij men  een petitie kan tekenen voor gezonde lucht. De gemeente wordt opgeroepen om vieze auto’s en vrachtwagens te weren uit de stad. Amsterdam heeft al een milieuzone waardoor de allervieste  sluipmoordenaars niet meer in de binnenstad mogen komen, maar men eist een uitbreiding waarbij al het smerig vervoer een halt wordt toegeroepen. Vooralsnog stemmen de resultaten van onderzoeken door Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs BV en Bureau Oranjewoud naar de luchtkwaliteitsaspecten in de buurten het stadsdeel gerust. Uit de berekeningen volgt dat de grenswaarden voor fijnstof en of stikstofdioxide worden gerespecteerd langs alle wegen binnen en in de directe omgeving van het plangebied.
Op grond van de bevindingen vormt de Wet luchtkwaliteit, zelfs bij een worst-case scenario, geen belemmering voor de realisatie van de plannen van de gemeente. De bewonersplatformen houden de vinger aan de pols, want zij vertrouwen de luchtmetingen voor geen cent. De meetresultaten fijnstof van het meetstation Westerpark zijn regelmatig ver boven de norm. De Rekenkamer beveelt ook aan dat  beleidsmakers het volksgezondheidsperspectief meer betrekken bij het maken van beleidskeuzes en de  communicatie vanuit de gemeente met de burger moeten verbeteren. Het stadsdeel zou strenger moeten zijn  met maatregelen om bij knelpunten met een grote luchtvervuiling zoals de Van Diemenstraat in de toekomst niet in de problemen te raken.

Teken de petitie voor gezonde lucht: milieudefensie.nl/luchtkwaliteit/petitie

'Rijk zadelt ons op met smerige oude diesels'

Het Parool. 13 december 2012 donderdag, Jasper Karman

"Milieu Wiebes: beleid minister brengt gezondheid en groei stad in gevaar"

De luchtkwaliteit in Amsterdam is veel slechter dan het rijk had berekend. Wethouder Eric Wiebes (Verkeer, VVD) wil dat Den Haag maatregelen neemt. Daar ligt het probleem.

De kwaliteit van de lucht in de stad is slechter dan lang werd gedacht. Hoe kan dat?

"Anderhalf jaar geleden waren we vol goede hoop. Toen ging het erom of we de normen die Europa had gesteld voor 2015 zouden halen, maar we hadden wel net onze plannen aangepast en veel meer effect weten te bereiken met minder geld. Nu blijkt echter dat de uitkomsten van het model dat het ministerie gebruikt, ver naast de officiële metingen zitten."

Is dat niet vreemd?

"Dat er een verschil zit tussen een model en een meting, is niet raar. Dat er zo'n groot en systematisch verschil tussen zit, is wel erg vervelend. Als het gaat om roet en fijnstof zitten we goed, maar de uitstoot van koolstofdioxide ligt boven de norm. "

Wat betekent dat?

"Dat het moeilijker wordt om in 2015 aan de eisen te voldoen. De gemeente doet al alles om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar wij hebben maar invloed op 25 procent van de vervuiling. Als we het heel goed doen, kunnen we dat met tien procentpunt omlaag brengen."

"Maar de overige driekwart is aan het rijk. Als we niet aan de normen voldoen, kan Brussel bouwplannen in de stad blokkeren. Dan kan bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Zuidas op losse schroeven komen te staan."

Wat kunnen we daar aan doen?

"Niet alleen Amsterdam moet iets doen, ook het rijk moet zich bekommeren om de luchtkwaliteit. Voor de rest van de opgave kijk ik naar Den Haag."

U klinkt niet erg optimistisch.

"Helaas zie ik wel een stap in de verkeerde richting, maar geen stappen in de goede richting."

Met die stap in de verkeerde richting doelt u op het verhogen van de snelheid op de A10 West naar honderd kilometer per uur?

"Ja. Daarmee wordt het effect van de milieuzone voor vrachtwagens die we hebben in West, in één klap tenietgedaan."

U stapt daarom zelfs naar de rechter. Heeft u vertrouwen in een goede afloop?

"Ja. Volgens onze specialisten zijn onze bezwaren redelijk, en goed onderbouwd met feiten en meetgegevens van de GGD en TNO. Ik had een gang naar de rechter graag voorkomen, maar op een gegeven moment heb je geen andere keuze meer."

Wat zou een stap in de goede richting zijn?

"Ik zit daar niet aan de knoppen. Maar de aanpak van de smerigste auto's bijvoorbeeld ligt op het bordje van het rijk. Daar zien we echter iets geks: door rijksmaatregelen als een vrijstelling van wegenbelasting en de gunstige bijtellingsregels is het aandeel van de smerigste diesels van 25 jaar en ouder verdubbeld."

Wat kan Amsterdam nog doen?

"We hebben al veel gedaan, ook samen met Den Haag. De milieuzone voor vrachtwagens was een offer van het bedrijfsleven, want die heeft voor veel extra kosten gezorgd - en dat tijdens de crisis. Nu kijken we naar een milieuzone voor bestelbussen. Dat is pijnlijk en zuur, zeker nu. Maar zelfs als we dat doen, zijn we er nog niet. En Den Haag moet daarbij bijspringen."

Hoe bedoelt u?

"Het is pijnlijk duidelijk dat Amsterdam alle maatregelen heeft genomen die we kunnen verteren. Als we een bestelbusmilieuzone invoeren, moeten ondernemers gecompenseerd worden. Daar heeft Amsterdam niet het budget voor."

Er moet nog veel gebeuren. Haast is geboden?

"In 2015 valt de bijl. Dus we moeten nu wel een idee hebben, ja."

Lucht op meer plekken te vies

Op basis van metingen van de GGD heeft de gemeente een analyse gemaakt van de grootste knelpunten in de stad. Daaruit blijkt onder meer dat de luchtkwaliteit slechter is dan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) had becijferd op de officiële knelpunten die eerder waren vastgesteld."

Op de Prins Hendrikkade en de Stadhouderskade is de concentratie stikstofoxide niet alleen hoger dan verwacht, maar ligt de concentratie ook op langere wegdelen boven de norm.

Daarnaast blijkt dat door de hogere waarden ook nieuwe knelpunten ontstaan.

Zo is de kans groot dat ook in de Jan van Galenstraat, op de Amstelveenseweg, in de Valkenburgerstraat, in de Tasmanstraat en op de Spaarndammerdijk de normen worden overschreden.

De GGD heeft verder grote zorgen over een aantal plaatsen waar het RIVM de luchtkwaliteit niet berekent, maar waar de kans groot is dat de normen in 2015 worden overschreden. Daarbij gaat het om de Molukkenstraat, de Linnaeusstraat, het Europaplein, de Spuistraat, de Overtoom en verschillende plekken langs de A10.

Te veel, te ongezond

Resultaten Luchtmeetnet 2011, GGD Amsterdam
Voor de hele tekst zie: http://www.gezond.amsterdam.nl/.../resultaten_luchtmeetnet_2011.pdf

(...)


Stikstofdioxide

Verkeersactie "Zeeheldenkwartier leefbaar," Den Haag 1974, zie.

In 2011 zijn de jaargemiddelde stikstofdioxideconcentraties op alle straatstations Haarlemmerweg, A10 west, Jan van Galenstraat, Stadhouderskade en Van Diemenstraat hoger dan de grenswaarde geldig vanaf 2015. Het hoogst gemeten gehalte stikstofdioxide in 2011 bedroeg 63 μg/m3 en werd vastgesteld op de Haarlemmerweg (in 2010 was dit 59 μg/m3). Hiermee is niet voldaan aan de tot 2015 geldende grenswaarde van 60 μg/m3. Op basis van de stikstofdioxide concentraties gemeten op de drie hoogst belaste locaties Haarlemmerweg, A10 west en Jan van Galenstraat zal de komende 3 jaar een gemiddelde daling tussen circa 3 en ruim 7 μg/m3 per jaar moeten worden gehaald om op deze locaties aan de grenswaarde in 2015 te kunnen voldoen, op basis van de meetgegevens 2010 was deze verwachting tussen circa 3 en 5 μg/m3 per jaar.

Fijn stof

De fijn stof metingen laten zien dat zowel op de achtergrondstations als de straatstations wordt voldaan aan de grenswaarde (2011) van 40 μg/m3 en daarom ook aan de vigerende grenswaarde van 48 μg/m3 (tot juni 2011) als jaargemiddelde gedurende de derogatieperiode. Er is voor PM10 ook een grenswaarde voor het aantal dagen (maximaal 35) met PM10 concentraties boven de 50 μg /m3 (75 μg/m3 tot 11 juni 2011). In overeenstemming met het landelijk beeld zijn in 2011 relatief veel dagen met een PM10 concentratie groter dan 50 μg/m3 opgetreden. Dit is te zien op de website van het RIVM.
In 2005 is in de wetgeving voor PM10 de zogenaamde zeezoutcorrectie geïntroduceerd die per locatie in Nederland verschilt. Het jaargemiddelde mag voor Amsterdam worden verlaagd met 6 μg/m3, het aantal dagoverschrijdingen van 50 μg/m3 mag met 6 dagen worden verminderd. Hiermee rekening houdend zou het maximaal aantal dagoverschrijdingen alleen op meetstation A10 west te hoog zijn. Daarnaast is de norm midden in 2011 verscherpt, voor een volledige toetsing zal tot 11 juni 2011 daarom het aantal dagen >75 μg/m3 in beeld moeten worden gebracht. Dit zal in de volledige rapportage (mei/juni 2012) opgenomen worden.

Dat aan de wettelijke grenswaarden voor PM10 wordt voldaan betekent overigens niet dat fijn stof in Amsterdam geen probleem vormt. Ten eerste omdat er voor fijn stof geen ‘veilige’ concentratie is aan te geven waar beneden het niet schadelijk is voor de gezondheid. Ook bij concentraties onder de wettelijke grenswaarden treden dus gezondheidseffecten op. Ten tweede omdat fijn stof uitgedrukt als PM10 een slechte maat is voor luchtverontreiniging afkomstig van het verkeer. Het gemotoriseerde verkeer stoot vooral hele fijne stofdeeltjes uit die schadelijk zijn voor de gezondheid maar nauwelijks bijdragen aan de massaconcentratie PM10.

Trend

Een gezamenlijke analyse van de trend in PM10 en NO2 concentraties op alle meetstations in Nederland, inclusief 2011, is uitgevoerd in samenwerking met het RIVM en de DCMR.
Voor wat betreft PM10 is de conclusie dat over de onderzoeksperiode een dalende trend van gemiddeld 0,7 (± 0,2) μg/m3 is vastgesteld. Ook voor stikstofoxiden wordt vanaf 1993 een dalende trend waargenomen (-0,4 ± 0,3 μg/m3). Een sterkere afname dan tot nog toe is opgetreden is noodzakelijk om op alle plaatsen in 2015 aan de grenswaarde voor stikstofdioxide te voldoen. (...)

Minister Schultz negeert gezondheid Amsterdammers langs A10 West

Dit opiniestuk verscheen 12 december in Het Parool.

Milieudefensie heeft aangekondigd in beroep te gaan bij de rechter, tegen het besluit om de maximum snelheid op de stadssnelwegen te verhogen. Samen met bewoners en lokale politici roepen wij de gemeente Amsterdam op om ook beroep aan te tekenen en op te komen voor de gezondheid van Amsterdam.

De Max Havelaarflats bij de A10 West in Amsterdam zijn een iconisch voorbeeld van het dilemma bij snelwegen dwars door de stad. De flats staat zo dicht op de snelweg dat de balkons bijna over de vluchtstroken hangen. Waarom zou je zo dicht langs een weg bouwen denken veel mensen? Daar zit nou juist het misverstand. De weg is namelijk tussen de flats doorgebouwd. Kinderen speelden ooit nog rustig en veilig tussen deze flats op de plek waar nu dagelijks ruim 100.000 auto's hun uitlaatgassen uitblazen.

Er wordt weer volop gebouwd langs de A10 West. Het ene na het andere wooncomplex wordt opgeleverd op letterlijk een steenworp afstand van de ringweg. Door de enorme vraag naar huizen in Amsterdam is er voor de bewoners vaak geen keuze om ergens anders te gaan wonen.

Dat luchtvervuiling ongezond is is algemeen bekend. Maar het probleem blijft onzichtbaar en onruikbaar, totdat je er ziek van wordt. Vervuiling zie je in de vensterbank, ruik je achter een scooter. Maar juist dat wat je niet ziet en niet ruikt is het gevaarlijkst en de gevolgen zijn ernstig. Kinderen worden kleiner geboren, hebben meer kans op astma, moeders lopen een hoger risico op zwangerschapsvergiftiging. De kleine fijnstofdeeltjes waaronder roet dringen ver door in je luchtwegen en worden zelfs opgenomen in je bloedbaan. Met long- en hartproblemen tot gevolg. Recent werd bovendien bekend dat autisme ook mede veroorzaakt wordt door luchtvervuiling.

Vuile lucht is een probleem dat de afgelopen decennia sterk teruggedrongen is. De verbetering van de luchtkwaliteit komt echter tot een stilstand. Sterker nog, door bijvoorbeeld het verhogen van de maximumsnelheid op verschillende snelwegen, waaronder zeker de A10 West, wordt de luchtkwaliteit alleen maar slechter. De meetstations van de GGD zijn duidelijk, de lucht langs de A10 West behoord tot de vieste van Nederland, maar minister Schultz rekent zolang totdat ze onder de Europese normen voor luchtkwaliteit uitkomt. Dat biedt haar de juridische ruimte om nog net iets meer vervuiling toe te staan en de snelheid dus te verhogen. Zelfs onder de norm leidt fijnstof volgens de wereldgezondheidsorganisatie tot gezondheidsschade. Daarmee kiest Schultz dus niet voor de omwonenden. Een krappe minuut tijdswinst voor de passerende automobilisten leidt bij de omwonenden tot een afname van de levensverwachting van 3 à 4 maanden.

Minister Schultz laat de omwonenden verontwaardigd achter, omdat ze dit kortzichtige besluit niet snappen. De bewoners die, met de belofte dat het wel mee zou vallen met de luchtvervuiling, naar hun nieuwe huizen langs de ring zijn getrokken, betalen nu de rekening. Zij merken nu al de gevolgen van de snelweg, maar betalen later met hun gezondheid de rekening.

Wij vragen daarom de minister niet langer doof en blind te blijven voor de bezwaren van de omwonenden van de A10 West en de snelheid op de A10 weer dag en nacht vast te stellen op de enige juiste snelheid, namelijk 80 km per uur. En we vragen het gemeentebestuur van Amsterdam om zich bij de rechter hard te maken voor haar inwoners.

Door:  Frank van Schaik, Casper Donker (Bewonersgroep Gezonde Lucht in Amsterdam West), Ivo Stumpe (Milieudefensie) Fjodor Molenaar (GroenLinks Amsterdam), Sven Meeder (GroenLinks Amsterdam- West), Rik Winsemius, Luud Schimmelpennink & Floris Vels (PvdA Amsterdam).

"Gezien de grote verkeersdruk, 
die zo mogelijk in de toekomst nog groter wordt, (...)"

Bestemmingsplan Spaarndammers en Zeehelden, Ontwerp toelichting, 21 september 2012, p. 35.

Autoverkeer 

Het wegcategoriseringsplan en de Structuurvisie vormen het uitgangspunt voor de bestemmingsplanregeling ten aanzien van wegen. Uitgangspunt is behoud van de huidige gebiedsontsluitingsstructuur. Zowel de gebiedsontsluitingswegen (50 kilometer per uur) als de erftoegangswegen (30 kilometer per uur) worden bestemd als “Verkeer”. De van Diemenstraat behoort tot het Hoofdnet Auto. Het smalle profiel zorgt voor minimale afmetingen van de stoepen, fietspaden, en overige functies. Gezien de grote verkeersdruk, die zo mogelijk in de toekomst nog groter wordt, zijn grotere afmetingen benodigd voor de verschillende onderdelen van het profiel. De van Diemenstraat zou meer opgevat moeten worden als stadsstraat, waar naast auto’s ook ruimte is voor fietsers en voetgangers. Een verbreding van het profiel (van 7 meter) is daarbij wenselijk. De bestaande bebouwing staat deze verbreding veelal in de weg. Bij nieuwbouw wordt gestreefd naar het vrijmaken van dit bredere straatprofiel. Bij de bouw van de brede school is hier al rekening mee gehouden.

Milieudefensie vertrouwt de cijfers over de lucht-kwaliteit niet en zet een eigen netwerk van meet-stationnetjes op. Met hulp van buurtbewoners. 

Door Sander Heijne

Kun je je kinderen nog met een gerust hart laten buiten spelen als je in de buurt van een snelweg woont? Die vraag houdt een groeiend aantal ouders, grootouders en andere bezorgde buurtbewoners bezig. En dat is niet verwonderlijk. Wetenschappers leggen steeds meer verbanden tussen luchtvervuiling en lichamelijke aandoeningen. Van astma en eczeem tot autisme.

Milieudefensie wil de luchtkwaliteit in steden en dorpen dan ook tot inzet maken van de gemeenteraadsverkiezingen van 2014. 'De gemeente Den Haag heeft bewezen dat zelfs lokaal beleid invloed heeft op de kwaliteit van de lucht die mensen inademen', zegt fijnstofexpert Ivo Stumpe van Milieudefensie. Hij doelt op de Haagse Veerkade, die enkele jaren geleden nog tot vieste straat van Nederland werd uitgeroepen. De gemeente besloot een deel van het verkeer om te leiden. Stumpe: 'Twee jaar later bleek de gemiddelde longcapaciteit van omwonenden van de Veerkade met 5 procent te zijn toegenomen.' Schone lucht is vooral een kwestie van beleid, wil hij maar zeggen.

Officieel hoeft geen Nederlander zich vanaf 2015 nog zorgen te maken over de kwaliteit van de lucht die hij inademt. Het rekenmodel dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu hanteert, geeft aan dat de lucht overal in Nederland aan de Europese norm voldoet. Het vertrouwen in het rekenmodel brokkelt echter in hoog tempo af. En niet zonder reden. Op de schaarse plekken waar de luchtkwaliteit wordt gemeten, blijkt de lucht steevast vuiler dan de berekeningen aangeven.

Milieudefensie bouwt daarom zelf aan een netwerk van meetstationnetjes. De milieubeschermers roepen bezorgde buurtbewoners in het hele land op samen een meetstation in te richten. Milieudefensie en de buurt delen de kosten, een kleine 500 euro per meetpunt.

'We willen burgers zo meer betrekken bij de luchtkwaliteit in hun wijk', zegt Stumpe. Door mensen zelf te laten meten op het schoolplein, het sportveld of in de speeltuin, hoopt hij dat burgers bewuster worden van de gevolgen van het luchtkwaliteitsbeleid van minister Schultz van Infrastructuur en Milieu.

Milieudefensie wil tachtig tot honderd meetstationnetjes installeren. Op de website van de milieuclub staat een kaart met de locaties van de stationnetjes. Tot nu toe zijn er 25 in gebruik, voornamelijk in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.

Jorien Roling is een van die bezorgde burgers die een meetstationnetje op haar balkon heeft geïnstalleerd. In haar woning in de Amsterdamse Mercatorpleinbuurt woont ze letterlijk onder de rook van de A10 West. 'Als ik niet regelmatig stof, dan kleuren mijn vensterbanken zwart van het roet.' Roling ziet maar één logische verklaring, de nabijheid van de snelweg. 'Bij mijn oma in Groningen had je dit vroeger niet.'

Het besluit om de snelheid op de A10 West te verhogen van 80 tot 100 kilometer per uur met alle extra luchtvervuiling die erbij hoort maakt haar razend. 'We hebben hier een fijne buurt met steeds meer jonge gezinnen. Het is gewoon crimineel, al die extra fijnstof die het Rijk over ons uitstort.'

Als de meetstations van Milieudefensie een jaar gegevens hebben verzameld, worden de resultaten vergeleken met de berekeningen van het ministerie. Maar ook als zou blijken dat de modellen de juiste waarden aangeven, is dit voor Stumpe niet het einde van de discussie.

'Het beleid van Schultz is erop geënt om met snelheidsverhogingen zo dicht mogelijk tegen de Europese norm aan te zitten', zegt Stumpe. Vanuit gezondheidsperspectief is dit opmerkelijk. De norm die de Wereldgezondheidsorganisatie hanteert voor gezonde lucht is twee keer zo streng als de Europese.

Volkskrant 30 november 2012 vrijdag

Buurtkrant over verontreiniging nr. 1, 1989

Klik hier voor grotere weergave

Zie ook pagina Buurtkrant nr. 9, 1988 en

pagina vervolg

Goed nieuws; de weg ligt open

Het is bekend: de Van Diemenstraat is smerig. Het is een weg waar de concentratie fijnstof in de lucht hoog is. Fijnstof? Ja, dat zijn deeltjes die je niet kan zien. Ze zijn minder dan een honderdste millimeter groot.


View Larger Map

Het gaat bij het fijnstof in de Van Diemenstraat voor een groot deel om deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer. Die zijn extra schadelijk. Die deeltjes dringen je lichaam binnen en veroorzaken kanker, hart- en vaatziekten enzovoort. Per jaar gaan daardoor meer dan tweeduizend mensen eerder dood. Kinderen hebben er de meeste last van. Ze krijgen vaak astma en longen ontwikkelen zich minder goed.

In de Van Diemenstraat staat al sinds 1998 een meetstation. In de eerste helft van dit jaar zaten 10 dagen boven de norm van meer dan 50 micrometer per m3. Volgens de EU mag dat daggemiddelde niet meer dan 35 dagen per jaar gehaald worden. Die norm is een compromis tussen economische, planologische en medische overwegingen. Geneeskundigen zouden de norm sterker willen hebben, omdat ook bij deze waarden nog veel slachtoffers vallen. Met andere woorden: gezonde lucht is schoner dan lucht die aan de norm voldoet.

De Van Diemenstraat ligt langs een woonwijk, een kantorencomplex, een school en een speeltuin. Aan de herinrichting van die speeltuin wordt gewerkt. In de vorige opzet moest een muur de deeltjes (en het geluid) van de Van Diemenstraat weren. In een nieuw plan vervalt die muur en komt er een groene oplossing (een heg).Weert een heg evenveel als een muur? Is hij gesneuveld op grond van financiële overwegingen?

De GGD schreef het stadsdeel een aanbeveling over de herinrichting. Ik kreeg hem met de volgende tekst: ‘Ik vrees overigens dat ik u moet teleurstellen, een muur noch een heg houden luchtverontreiniging goed tegen. De GGD is van mening dat de voordelen van buitenspelen hoog moeten wegen, en raadt dat op dit plein daarom niet af.’ Niet buitenspelen is nog slechter dan buitenspelen in ongezonde lucht.

Minder auto’s, dat zou de oplossing zijn. Maar we kunnen niet meer zonder onze bolides. Hoewel. Er is ook goed nieuws. Sinds de Westerdoksdijk – die aansluit op de Van Diemenstraat – openligt, is het gehalte fijnstof in de lucht minder. Automobilisten hebben blijkbaar nieuwe routes gevonden om de stad binnen te rijden. Zo zijn wij er vanaf en blijven onder de norm.

Zie ook: milieudefensie.nl/luchtkwaliteit

Martin Broek

Column geschreven voor Staatskrant (buurtkrant voor Staatslieden-, Zeehelden- en Spaarndammerbuurt) oktober 2012

Buurtkrant nr. 9, 1988 (vervolg)

Klik hier voor grotere weergave

Zie ook voorpagina Buurtkrant nr. 9, 1988 en

Buurtkrant 1989, nr. 1 voorpagina.

Buurtkrant nr. 9, 1988, voorpagina

Klik hier voor grotere weergave

Zie pagina vervolg

Zie ook pagina Buurtkrant nr. 1, 1989.

Wie doet er mee?

_____________________________________________
Let op! Flyeren op 15 december gaat niet door.

Wel op 5 en 12 januari. Wil je mee doen of zelf flyers verspreiden? Meldt het even. Er zijn flyers met de oproep om naar een van de avonden te komen over vieze lucht (NO2 en fijnstof) in de SpaZeebuurt en de Staats.

Wie mee wil helpen flyeren? 

Voor de langetermijnplanners op 5 en 12 januari 2013 willen we dat herhalen.

Opgeven/vragen via gezondelucht@hotmail.com of hieronder.
_____________________________________________